Депопулацијата на малите градови во Република Македонија станува загрижувачки социоекономски проблем, кој во годините што следуваат може да донесе континуиран пад на квалитетот на животот што ќе ја продуцира увертирата за исчезнување на малите градови.
Овие песимистички најави се резултат на општата слика во регионот надополнета со перманентниот процес на депопулација.
Од Источна Македонија, 30.000 граѓани со бугарски пасоши постојано се надвор од границите на државата. Само во Делчево над 70% од населението има бугарски пасоши кои им ги отвораат вратите за Европа. Бројот на починати лица во Делчево, Пехчево, Берово и М. Каменица, од 2005 година до денес, е поголем од бројот на живородените деца. Ваквата тенденција, која е проследена со миграциските текови, доведува до директни последици врз депопулацијата на регионите и промената во демографската структура.
Најголеми и најсериозни причини за празнење на овие региони се нискиот животен стандард и неизвесната егзистенција на луѓето кои живеат во регионот. Ова е заклучокот кој се црпи од многубројните приказни на иселените по западноевропските земји.
Во потрага по подобар живот
Последниве години и Хрватска го добива епитетот „ветена земја“ за Македонците. Хрватска се етаблира како земја каде може да се оствари сонот за подобар живот што го носат со себе поголемите плати за работниците.
Деновиве десетина млади Македонци, а меѓу нив и поголема група млади од Источна Македонија, работат по Хрватското приморје. Во нивно име приказната од Хрватска ја раскажа прилепчанецот Александар Груески.
Потрагата по подобар живот е основната причина за иселување. Ова го потврдува и истражувањето што претходната година го работеше Здружението „Надеж“ од М. Каменица.
Дали плановите за ЛЕР се стимулативни за опастанок или за иселување?
Стратегијата за регионален развој на Република Македонија 2009/2019 година истакнува две главни стратешки цели, и тоа: (1) конкурентни плански региони што се одликуваат со динамичен и одржлив развој и (2) поголема демографска, економска, социјална и просторна кохезија меѓу и во рамките на планските региони во Република Македонија. Раководејки се од овој документ, ЕЛС донесоа свои планови за локален економски развој, па во таа смисла го поставуваме прашањето: дали плановите за ЛЕР се стимулативни за опстанок или иселување на општините Делчево, Берово, М. Каменица и Пехчево?
Од Општина Делчево кои интензивно работат на нова стратегија за ЛЕР се децидни-Стартегијата за ЛЕР е документ кој таргетира многу области , меѓу нив и младите, а посебно економскиот развој.
Од Општина Берово, пак, истакнуваат дека самите планови не се доволни да ги задоволат потребите на сите граѓани, а според нивната анализа, 65% од плановите се реализирани.
Блокираната сметка на Општина Пехчево е една од главните кочничари за локалноиот економски развој, информираат од оваа општина.
Плановите за ЛЕР „список на желби“
Стартегиите за ЛЕР во овие мали општини имаат свој удел во локалниот економски развој и даваат рамка каде да се движи потенцијалниот развој. Но, сепак, дали се тие доволни и дали не претставуваат само список на желби и на крај, каква е улогата на државата и регионалниот рамномерен развој за нивна реализација.
Во рамките на проектот со наслов „Дали плановите за ЛЕР се стимулативни за опстанок или за иселување од општините Делчево, Пехчево, Берово и Македонска Каменица што го спроведуваат Центарот за граѓански комуникации, НВО Инфоцентар и БИРН Македонија, а е поддржан со грант преку проектот „Истражувачко новинарство за поттикнување реформи”, претходниот период се направи детална анализа на плановите за локален економски развој.
Писарев истакнува дека од одржаните фокус-групи со претставници од невладиниот сектор, бзинис -секторот и невработени лица се добива впечаток на извесен оптимизам кој најмногу се темели врз промената на власта.
Препораки
Препораките кои се резултат од анализата се однесуваат на активности и за локалната и за централната власт.
На убавото хрватско приморје, Александар и неговите пријатели го нашле изворот за својата егизстеница. Тие веќе не ги анализираат грешките и пропустите или плановите на државата и на локалната власт, сакаат подобар живот и достојни приходи. Нивната приказна која е заеднички именител на илјадниците иселени испраќа алармантна порака до сите надлежни дека се потребни темелни промени. Истражувањето покажа дека плановите кои се креирани да ја намалат депопулацијата и да обезбедат егзистеница на локалното население, не даваат резултати и стратегиите не се функционални или пак локалните чинители не се доволно посветени на нивна имплементација. Потребна е итна реакција.